Galdetu kontsultorioan
Andoni
Lan eremua
Galdera
Gure kooperatiban lankideen artean elkarrizketa elebidunak praktikatzeko bideak landu nahi ditugu. Baina, ez da erraza euskaldunontzat. Zelan egin? Aholku batzuk beharko genituzke.
Ez da oso erraza, Andoni, hain gai konplexu bati aholku zehatz eta borobila ematea… Hala ere, begirada kontua dela esango genuke. “Nik nondik eta nola begiratzen diot euskarari nire bizitzan. Ardatz dut?” Hala bada, hona aukera batzuk:
Hasteko, gutxienez, bi kasu bereiz daitezke:
- Mintzakideak ez du arazorik edozein elkarrizketa edozein testuingurutan ulertzeko. Hona baliabide batzuk:
- Luzamendutan ibili gabe, hasieratik argi azaldu zure aukera: “Nik euskaraz egingo dizut. Zuk jarraitu erosoen zaizun hizkuntzan.”
- Bat-batean gaztelaniaz ari zarela ohartzen bazara, ez larritu eta ez da beranduegi! Berriro euskarara itzultzea aurrerapausoa da.
- Mezu lasaigarria errepikatu zure buruari: “ulertzen du, beraz, ez dago arazorik”, “eutsi zure aukerari, ez da kapritxo bat, zilegizko aukera bat baizik!”, “inork inon ez du bere hizkuntza aukera justifikatzen edo zuritzen… Zoaz mamira eta, esan beharrekoa, esan zeu gustura geratzeko moduan!”.
- Mintzakideak gehiena ulertzen du, baina egoeraren arabera, zailtasunak izan ditzake.
- Honi ere luzamendutan ibili gabe, hasieratik argi azaldu zure aukera: “Nik euskaraz egingo dizut. Zerbait ulertzen ez badidazu, esan, eta beste modu batean azalduko dizut. Ez dut zu ulertu gabe geratzerik nahi eta.”
- Euskalkia moldatu: euskara batutik oso urrun dauden hitzak saihestu; euskarazko eta erdarazko terminoak biak erabili elkarren ondoan; sinonimoak erabili; motelago hitz egin.
- Mezu lasaigarriak bidali etengabe zure buruari: “bere ulermena hobetzeko bidean laguntzen ari naiz”; “mesede egiten ari naiz, hari eskua luzatzen ari natzaio bidea elkarrekin egiteko”.
hitzartzen 2019-05-21
Ez dago iruzkinik | Iruzkindu
Maider
Lan eremua
Galdera
Tabernaria naiz eta bezeroak gaztelaniaz galdetu dit zenbat den hartu duen hori. Euskaraz erantzun diot eta gaztelaniaz esan dit gaztelaniaz esaten ez badiot, ezingo didala ordaindu. Zer erantzun beharko nioke? Ixilik geratu bainaiz…
Zein zaila den behar den moduan erantzutea, Maider, bat-batean, espero ez dugula, horrelako ataka estuan aurkitzen garenean, ezta?
Zuk kontatutakoarekin ez zaigu oso argi gelditzen eszena osoa nola joan den. Hau da, hartu duena nola eskatu du? Bion artean izan al da hitz trukerik ulertzera iristen den edo ez jabetzeko adina? Zein tonu erabili du? Eta hori horrela, daukagun informazioaren arabera, aukera hauek datozkigu burura egoera gainditzeko eta geure hizkuntza baztertu gabe amaitzeko solasaldia:
- Berriro euskaraz errepikatu astiro-astiro eta irribarre batekin.
- Berean jarraitzen badu, diru-kutxara itzuli, ordainagiria inprimatu eta begi aurrean ipini zenbat den euskaraz esanez, eta horrela ulertzen duen galdetuz.
Hala ere, ez duela ulertu modu eta tonu egokian esan badigu ordaindu behar duena euskara eta gaztelania biak nahastuz esan diezaiokegu: "hiru/tres con veinte" edo "hiru-koma-hogei/tres-con-veinte" edota gaztelaniaz bakarrik ere bai "tres con veinte". Hori bai, solasaldia euskaraz itxiko dugu "eskerrik asko" esanez edo... Modu horretara guretzat hizkuntzak garrantzia daukala adieraziko diogu.
Aldiz, bezeroak erabili duen tonuaren arabera, izaera supremazista edo denen gainetik nagusi sentitu nahi duela ikusten badugu, hor beste irmotasun bat azaltzea komeni zaigu gure hizkuntzaren alde.
Argi dago gure herrian berezko hizkuntza (euskara) eta beste bi hizkuntzak (gaztelania eta frantsesa) ez daudela indarrez parean. Baina, horrek ez du esan nahi geure burua zapaltzen utzi behar dugunik. Are, geure hizkuntzaren aldeko jarrerari eustea, ingurukoengan ere eredugarri gerta daiteke. Testuingurua hau bada aukera bat hau izan daiteke:
- Gaztelaniaz irmo esan diezaiokegu "nadie debería tratar de forzar a nadie a hablar un idioma, puesto que la igualdad de elegir debe garantizarse a todo el mundo, por lo que su actitud hoy no ha sido la más adecuada, en mi opinión. Ahora si quiere págueme o haga lo que quiera, ¡allá con su conciencia!" Azken hori esan eta beste bezeroengana joango nintzateke aitzakiaren batekin, hura bere lekuan utzita...
Umore giroan amaitzeko, entzuna izango duzu pasadizo hau, Maider:
- -¿Qué le debo, camarera?
- -Bi euro.
- -¡En castellano, por favor!
- -Cuatro euros.
- -¿No había dicho dos?
Sarri ez dago ulermenean arazoa, beste nonbait baizik. Jokaera horren atzean zer dagoen bistan jartzea komeni da eta hori ere bada gure egitekoa.
hitzartzen 2019-05-06
Ez dago iruzkinik | Iruzkindu
Itxaso
Aisialdia
Galdera
Inguruko herri batzuetan (Mundaka, Bakio…) gertatu izan den eta gertatzen den fenomeno batek zer pentsa eman digu: udatiarren efektua. Urtero udan datozen udatiarrek herriotan euren lagun talde propioa dute. Herrikoak diren lagunek beraien artean euskaraz egin arren, udatiarren gaztelaniazko joerak gaztelaniaz jardutera daroaz, bai eta udatiarrak joandakoan ere. Zer egin udatiarren efektuaren ondorio hori neutralizatzeko?
Gero eta hedatuagoa ikusten den joera bat jarri diguzu begi aurrean denoi, Itxaso. Are gehiago, Euskal Herriko hainbat lekutan turismoa hartzen ari den indarra ikusita. Hainbat eragilek euren kezka plazaratu izan dute turismo mota horren aurrean eta horietako bat hizkuntzarena ere bada. Oraintsu jarri du gaia UEMAk mahai gainean. (Hemen irakurgaia) Begibistakoa da halako jende oldearen etorrerak berebiziko eragina daukala tokiko hizkuntza erabileran, eguneroko bizitzan. Ur sakonak dira horiek erantzun borobil bat emateko bat-batean. Hala ere, gogoeta proposatu diguzunez, ideia batzuk azpimarratzen saiatuko gara, lagun taldean gabiltzanerako beti ere:
- Udatiarren jatorriak badu garrantzia. Ez da gauza bera Bakiora udan datorren bilbotarra izan eta burgostarra edo bearnesa izan. Lehenengoa lagun taldera badator euskaraz zenbateraino den gai, zenbat ulertzen duen azter dezakegu eta horren arabera portaera moldatu. Bistan da beste biekin, Burgoskoarekin eta Biarnokoarekin, haseratik edukiko dugula hizkuntza eragozpena. Beraz, lehenengokoekin ahalik eta gehien euskarari eusten saiatzea litzateke irizpidea; eta, besteekin, gaztelaniaz jardun baina euskara gure osagai ezinbestekoa dela sentiaraziz.
- Lagun arteko planak egiten baditugu euskarak presentzia naturala duen planak ere egin, beti ez bada ere tarteka: antzerkia, bertso saioa, musika jaialdia, kantu-jira...
- Giro erlaxatuan gaudenean euskara suspertu dadin egiten diren ekimenen berri eman udatiarrei, solasaldi lasaiak zabaldu gaiaren inguruan... Hein batean, euskaraz ERE bizi garelako harro gaudela ikus dezaten. Gerta daiteke udatiar horien seme-alabak bertakoekin jolasean ari direlarik euskara bereganatzen joatea. Horren aurrean, garrantzitsua da haurrek ikustea helduek ere badutela hizkuntzarekiko sentiberatsuna. Zer egiten dute, bada, gure haurrek beste lurraldeetara goazenean?
- Azkenik, udatiarrak beraien sorlekura itzultzen direnean zuei, bertakoei, geratuko zaizue zertaz hitz egin... Hau da, lagun artean hizkuntza ohituren gaia atera, udako balorazioa egin, bakoitzak zer sentitu duen lasai azaldu eta, aurrera begira, beste hilabeteetan nola moldatuko zareten zehaztu dezakezue.
hitzartzen 2019-05-02
Ez dago iruzkinik | Iruzkindu
Igone
Aisialdia
Galdera
Azkoitian, halabeharrez gaztelaniaz ari nintzela, “denok ulertzeko”, batek esan zidan “Oye, tú qué mal hablas el castellano ¿no?”. Zer erantzun?
Arratsalde on, Igone:
Elkarrizketari eman nahi diozun norabidearen arabera, modu batera edo bestera erantzun dezakezu. Hori esan zizuna euskalduna izateak edo erdaldun izateak ere baldintzatu dezake gure erantzuna, noski.
Hizkuntzaren gaian sartu gabe erantzun nahi badiozu, ironia erabili edo esan duena baztertu dezakezu:
- ¿Igual querías ayudarme? Tranquilo, que puedo yo sola./ Laguntzeko asmoz, ala? Ez dut behar.
- No necesito que colabores, me basto yo sola./ Nahikoa naiz ni bakarrik elkarrizketari eusteko.
- Por favor, no me cortes cuando estoy hablando./ Mesedez, hitz egiten ari nintzen.
- ¿Intentas avergonzarme? / Lotsarazi egin nahi nauzu, ala?
- ¿Poniéndome nota? / Nota jartzen?
- Vaya corte que me has pegado. Mejor si no hubieras dicho nada. / Erabat moztu didazu. Hobe ezer esan izan ez bazenu.
- Voy a hacer como que no he oído nada. / Entzun ez banu bezala egingo dut.
- ¿Y? / Eta?
- ¿Qué pretendes diciéndome eso? / Zer esan nahi didazu horrekin?
- ¿Por qué te extraña mi acento? / Zergatik harritzen zaitu tonuak?
- Me parece de mala educación reírse de la gente. Mucho más de la gente que hace un esfuerzo por ayudarte. / Edukazio txarrekoa iruditzen zait jendeaz barre egitea. Are gehiago laguntzeko asmoa daukanean.
- ¿qué, te ha parecido que no vivo en castellano, verdad? /Zer, ez du ematen gaztelaniaz bizi naizenik, ezta?
- ¿Hablo en castellano porque ni siquiera me entendéis en euskera, y te vas a reir de mi castellano? / Euskaraz ez dakizulako gaztelaniaz, eta barre egin nahi diozu nire gaztelaniari?
- ¡Venga ya! ¿A estas alturas nos vamos a reir de los acentos? / Azentuagatik barre?
hitzartzen 2019-04-02
Ez dago iruzkinik | Iruzkindu
Ainhoa
Familia
Galdera
12 urteko alaba bere lagunekin elkartu eta erdara hutsean aritzen da. Etxean ere gaztelaniarako joera izugarri handitu zaio. Gaztelaniaz ari denean badakigu ezin garela polizia moduan ibili baina 12 urtetik aurrerako nerabe/gaztetxoekin nola jokatu?
Kaixo:
Zure alabarekin oso solasaldi interesgarriak izateko aukera paregabea sortu zaizu ustekabean, Ainhoa! Gai sakona da mahai gainean jartzen ari zarena: gure nerabeen eta gazteen hizkuntza ohiturena. Hasteko, etxean arnas luzeko bidea duzuela esango genuke. Beraz, indarrak ondo neurtu eta ez uste lortuko duzunik lehen solasaldian, di-da!, zure alabari euskaraz egin behar duela buruan sartzerik. Agian, “zuk zer sentitzen duzu gaztelaniaz ari zarenean? Gustura gelditzen zara?” horrelakoekin zabaldu dezakegu bidea. Eta lehen unetik galderari geuk erantzuten hasi beharrean, bera pentsatzen jartzea izan behar du helburua.
Hau bere heziketa prozesuaren atal garrantzitsu modura har dezakegu etxean eta denok parte hartu gai honen lanketan baina, hori bai!, solasaldi/eztabaida giro pausatua komeni da; ez elkarri entzuten ez diogun kalapita antzu horietako giroa. Hori horrela, kontzientzia lantzen lagundu diezaiokegu, autonomia eta ardura izaten. Ideien mundura iristen lagundu eta arrazonatzen trebatu. Denok ikasiko dugu, berak adina geuk. Galderak egin ahal dizkiogu egoerak eta ideiak argitzeko, euskara aukera izan daitekeela erakutsi. Adin horretan bere iritzia eraikitzen lagundu ahal diogu eta, eztabaidatzeko beharra baldin badu, behar horri ere erantzungo diogu. “zuri ere ondo iruditzen zaizu gaztelaniaz aritzea?” “zuk ere nahiago duzu?” “zergatik uste duzu aldatu duzuela hizkuntza?” “nahita egin duzue edo eskapatu egiten zaizue?” “zergatik uste duzu gertatzen dela hori?” “zer ekarri ahal dizue euskarak?” ”zer gaztelaniak?” Saiatu ekologiarekin lotzen, ekologista izatearekin, feminista izatearekin, euskaldun aktibista izatearekin. Egiten duenaz kontziente izan dadila.
Une egokia izan daiteke, aldi berean, geure hizkuntza aukerak nola egin genituen partekatzeko. Bere garaian zuretzat garrantzia zerk zuen aitortu eta zein arrazoirengatik zuen etxean euskaraz bizitzeko hautua egin zenuten adierazi. Horretaz gain, berebiziko garrantzia dauka etxeko helduok eredua ematea: euskaraz bizi etxean ahal den kide gehienekin.
Esan bezala, arnas luzeko egitasmoa duzuela esango genuke eta geure burua janzteko ere baliatu beharko genuke aukera hau. Horregatik, blog honetan bertan, hemen irakur dezakezun artikulu honek ere lagundu diezazuke bidean argi egiten. Animo eta izan konfiantza alabarengan. Zeuk argi adierazten badiozu zure nahia eta eredu ematen baduzu, denbora kontua da, baina ikusiko duzu nola hasten den bera bere bidean aukera egokiak egiten.
hitzartzen 2019-03-25
Ez dago iruzkinik | Iruzkindu
Aiora
Aisialdia
Galdera
Herriko jaietan DOKE txapelketa. 4 talde parte hartzen, horietako batean euskararen ezagutza ez dago bermatuta. Azalpenak ematen hasiaz bat “vamos a explicar/hablar en castellano para que todos entendamos”. 30 pertsonen aurrean, jai giroan… nola eman erantzun fresko/grazioso bat euskaraz egingo dugula aldarrikatzeko?
Kaixo, Aiora:
Batzuk ez gara oso abilak izaten bat-bateko konponbideak bilatzen, are gutxiago ageriko egoeratan. Konponbide guztiak senti ditzakegu deserosoak: deserosoa dena bi hizkuntzatan esatea, deserosoa euskaraz aritzea (batzuk ez dutela ulertzen jakinda) eta deserosoa gaztelaniaz aritzea (herritar batzuei ez zaiela gustatuko jakinda).
Erabakia bat edo bestea hartu, taldean hartzeak indar pixka bat emango liguke, eztabaida baten ondorioa litzatekeelako eta arrazoituta egongo litzatekeelako. Gainera, talde oso batek gurekin bat egiten duela jakingo genuke, eta erabakia betetzen aritzeak, ondo ari garenaren sentsazioa, behintzat, emango liguke.
Beraz, hurrengo urtean horrelakorik gerta ez dadin, festen batzordeari, udaletxeari, edo dagokionari, gogoraraz diezaiokezu aurkezpenak euskaraz ahalbidetzeko hartuko dituzten neurriak aurretik adostea lagungarria dela. Proposamenak eginez ere lagun dezakegu, baina antolatzaileei dagokie egoera posibleetarako jokaera kode bat adostuta izatea eta uneko aurkezleei hizkuntza kudeaketa erraztea.
Hala ere, berriro gertatuko balitz, hemen eskatutako erantzun sorta posible bat:
- Hemengo baten batek igual ez du erdara ulertuko, adi!
- Niri aspaldi ahaztu zitzaidan gaztelania, egidazu euskaraz, mesedez
- Erdaraz jokatu behar badugu, 2 puntuko abantaila eskatzen dut
- Inork ez dizu itzuli nahi, ala? Ni prest!
- Itzultzaileak gastatu egin zaizkigu Aretxabaletan? Egongo da itzultzeko gaitasuna daukan baten bat, ala?
- Segi euskaraz lasai, lagunduko diegu-eta!
hitzartzen 2019-03-12
Ez dago iruzkinik | Iruzkindu
Ima
Merkataritza
Galdera
Mutrikuko jatetxe batera joan naiz jatordua egitera. Karta gaztelaniaz jaso dut, eta nik euskarazko karta eskatu. Aho-gustu txarrarekin eta minduta atera naiz. Zer egin nezakeen?
-Zerbitzariaren erantzuna hauxe izan zen: “Bai, eduki genuen karta euskaraz, baina euskara batuan jarri genuen eta jendeak ez zuen ulertzen eta galdezka ibili behar izaten ziren, eta deserosoa zen…, zer da ‘azpizuna’? zer da ‘mugurdia’…? Azkenerako, kendu egin genuen, eta orain arazorik ez”.
Mutu geratu nintzen.
Ez da erosoa, ez, Ima, une atsegin bat pasatzeko asmoz otordu bat egitera joan eta horrelakoekin topo egitea: aldartea aldatzen digute sarri, gainera. Baina, gauza pare bat azkar esango genizkizuke bat-batean: mutu? Ez dugu uste bidea denik mutu geratzearena. Gure lana, euskal hiztunona, hizkuntza mailako diskriminazioa bistaraztea da, eta horretan nekaezin jokatu behar dugu. Bigarren lana pentsatzen jartzea da. Bai, mutu geratu gabe zer erantzun pentsatu, moduak zainduz (asertiboki), baina pasarazi digu(te)n diskriminazioa ikusaraziz.
Baliogarri izan daitezkeen argudioak honako hauek izan daitezke: aldaketen aurrean denok behar dugu onartze fasea igaro eta euskarazko menuekin ere fase hori igaro beharko da. Jatetxeetan sarri gertatzen da plater bat euskaraz irakurri edo gazteleraz irakurri, bietan ez ulertzea, platerak berak bere konplexutasuna duelako. Kasu horietan zerbitzariak ohituta daude plateren azalpenak ematera eskatzen zaien aldiro. Bada, euskarazkoa ulertzen ez denean berdin joka daiteke: zerbitzariak bezeroak behar dituen azalpenak emanez eta, agian, “azpizuna” zer den galdetzen duenean erdal terminoarekin lagundu hasieran “azpizuna solomilloa da” esanez. Ulermena ziurta daiteke era horretan eta, epe ertainera, “azpizuna” ulertzera heldu egingo da bezeroa. Hari honi tiraka, lagungarri izan daitekeela ikusiz gero, beste irtenbide bat karta bi hizkuntzatan jartzea izan daiteke. Hartara, bezeroak berak hartuko du ardura begiratzeko zer den azpizuna, adibidez. Karta alde batean euskaraz eta bestean gaztelaniaz egon daiteke, orrialde berean ele bitan...
“(…) eta orain arazorik ez” erremateak kezkatzen gaitu gehien. Hemen uste dugu pribilegioen kontzeptua sar dezakegula euskaldunok: “zergatik erdaldunek euskaldunok baino pribilegio gehiago behar dituzte zure jatetxean?” moduko galderak eginez. Erantzunaren arabera erabaki dezakezu jatetxe horretan jarraitu edo hobeto hartuko zaituzten beste batera joan. Hor uste dugu zerbitzaria bera dela euskararekin arazoak dituena eta hala bada “zer gertatzen zaizu euskararekin?” galde diezaiokegu laguntzeko prest gaudela erakutsi nahi badiogu. Elkarrizketa interesgarri bat zabal dezakezu. Egoerak ez badu horretarako biderik uzten… aurreko irtenbideari helduko genioke eta beste jatetxe batera joango ginateke.
hitzartzen 2019-03-07
Ez dago iruzkinik | Iruzkindu
Nerea
Aisialdia
Galdera
Zer erantzun guraso euskaldunak (etxeko hizkuntza euskara dute) dituen 6-7 urteko haur batek euskara gaztelania baino zailagoa dela esaten dizunean? Testuingurua: eskola bateko ikasgela, 24 haurretatik 3-4 haurren gurasoak soilik dira euskaldunak eta beraien artean erabat gaztelaniaz egiten dute
Kaixo, Nerea:
Beharbada hizkuntzak nola ikasten ditugun ikusarazi beharko genioke, eta bere zein ikaskideen erraztasunaz eta zailtasunaz hitz egin.
Ikaskideek etxean gaztelaniaz egiten dute, ikasgelan irakasleagandik euskara eta ikaskideengandik gaztelania jasotzen dute, eta –atrebentzia pixka batekin– kalean euskara hutsezko harreman gutxi izango dituztela esatera ausartuko naiz. Hizkuntza ikasteko erabili egin behar da; ez badute erabiltzeko saiakera egiten, ezin dute ikasi. Hori ulertarazi behar diogu.
Bestalde, pentsarazteko garaia ere badu, arrazonamenduan sartuta, bere kezkak jaso ditugula adierazi behar diogu eta bere ondorioak ateratzen laguntzeko galdera aproposak egin; galderak jaso dituela ziurtatuko dugu eta behar duenean erantzunak bilatzen lagunduko diogu.
Zergatik esaten duzu hori? Zuri gehiago kostatu zaizu euskara ikastea? Nori kostatu zaio? Nola ikasi dute lagunek? Non? Norekin? Non eta noiz erabiltzen dute euskara? Euskaldunok zertan laguntzen diegu? Eta lagunek sekula ez balizute gaztelaniaz egin, ikasiko zenuke? Zergatik uste duzu euskara zaila dela pentsatzen dutela? Zu ados zaude? Zuretzako ere horrela da?...
Euskara eta beste hizkuntzak ez dira errazagoak edo zailagoak, errazago edo zailago ikasten ditugu testuinguruaren baitan.
Bide batez, ikaskideek errazago ikas dezaten, gure esku zer dagoen ikusten lagun geniezaioke.
Elkarrizketa polit bat duzu aurretik!
hitzartzen 2019-02-26
Ez dago iruzkinik | Iruzkindu
Izar
Familia
Galdera
Nire bikotea euskaldun berria da. Nire gurasoekin saiatzen da euskaraz egiten, dakiena euskaraz esaten die. Baina nire gurasoek sarri gaztelaniaz erantzuten diote. Zer egin dezaket? zer esan nire gurasoei?
Kaixo Izar!
Zure galdera irakurrita bi mailatan lan egin behar duzula esango nizuke: zure bikotearekin, alde batetik, eta zure gurasoekin, bestetik. Zure bikotearekin zer egin behar duzun? Bere ahaleginean eutsi diezaiola zaindu, aldian-aldian aitortza eginez, eta ahul uneetan babesa eta laguntza emanez. Bigarrenik, zure bikotearekin eta gurasoekin gaia mahai gainera atera eta gurasoen portaera horren atzean zer dagoen ulertzen saia zaitezkete. Zure gurasoak oso ohituta daude euskaraz egiteko zailtasunak dituenari gaztelaniaz egiten. Oso ondo ikasita daukate hori, urte luzez ikasitako portaera bat da eta oso arrunta hizkuntza gutxituetako komunitateetan. Azken batean, aurreiritzi oker batean oinarritutako portaera da: hitz egiteko zailtasunak dituenari, trantze estua ez pasa araztearren, gaztelaniaz egiten dio euskal hiztun askok. Kontua da, hizkuntza bat ikasi nahian ari den orok zure bikotea pasatzen ari den fase hori igaro beharra daukala eta, gurasoekin, ideia hori ulertarazten saiatu beharko zenuke eta, ahal duten neurrian, zure bikotearen mintzalagun eta ikasketa prozesuan indargune bihurtu. Jarraitu ahalegintzen emaitzak ikusten ere aurki hasiko zarete eta.
hitzartzen 2019-02-18
Ez dago iruzkinik | Iruzkindu
Txerra
Lagunartea
Galdera
Lagun batekin aldatu egin dut hizkuntz ohitura. Orain euskaraz ari gara gure artean gehienetan. Kontua da aurrekoan gu biok beste lagun batekin egon ginela. Nik biekin, bakoitzarekin nagoenean euskaraz egiten dut, baina hirurok elkarrekin gaztelaniaz aritu ginen eta, gainera, ohitura aldatu dudan lagun hori oso gustura sumatu nuen. Ni, ostera, ez. Gorputz sentsazio txarra geratu zitzaidan gainera.
Kaixo Txerra!
Hasteko, lehen bi esaldiei erreparatuta: bejondeizuela bioi!, baieztapen bikaina da, bioi onura ekarriko dizuena, gainera. Batetik, zeuk zeure hizkuntza erabiltzeko hautuari lasai, natural, helduko diozulako; eta, bestetik, aldatu duzun lagunari ondo etorriko zaiolako euskaraz jario hobea lortzeko eta hori onuragarri gertatuko zaio epe ertain-luzera: hizkuntza bat menderatzea beti izango baita norbere burua aberastea!
Bigarren zatian irakurritakoaren arabera, berriz, sentsazio txarrak gailendu zaizkizula diozu... Lasai, motel! Inork ez du esan hizkuntza ohiturak aldatzeko bide hau erraza eta arantzarik gabea izango zenik eta. Ez daukazu zeure burua zigortu beharrik, behin hirugarren bat sartu eta gaztelaniaz amaitu baduzue. Eta ez kezkatu lagun hori gustura sumatu baduzu, horiek susmoak baino ez daitezke izan eta...
Egoera ondo bideratuta daukazu, biekin euskaraz egiten duzula aitortzen duzulako, bakarka ari zarenean... Hirurok elkartzen zareten hurrengo aldian eutsi zeuk euskarari, ulertzeko gai badirela ziur dakizulako eta gero behatu beraien jokabidea. Oro har euskaraz ari badira, ondo!, bide onean zoazte. Aldiz, gaztelania gehitxo erabiltzen dutela iruditzen bazaizu, une egokia gertatzen denean, gaia atera dezakezu hiruron artean hitz egiteko. Nola sentitzen da bakoitza euskaraz ari denean? Zer mugitzen zaio bakoitzari barruan? Euskaraz ari bada zerbaiten beldur bada?
Azkenik, hizkuntza ohiturak aldatu dituzun horrekin egin duzun moduko tratuak egin ditzakezue hirukotean zaudetenerako, kide bakoitzak bere neurriko konpromisoak hartuz eta irizpide komun batean erabateko adostasuna duzuela ziurtatuta. Alegia, inork inor ezin duela hizkuntza aldatzera behartu.
Bazoazte bidean, Txerra. Eustea da kontua eta, mendian gora bezala, tarteka gelditu igotakoa aitortuz eta aurrera segitzeko indarrak hartuz... Gailurrera heldutakoan sari ederra izango duzue gozatzeko eta.
hitzartzen 2019-02-07
Ez dago iruzkinik | Iruzkindu
Jose Ignazio
Lagunartea
Galdera
Hamabigarren egunean, oraindik kezka hauek sorten zaizkit:
Edozein egoeratan (linguistikotan) euskara hutsean natural egiteko nola amore ez eman eta nola boteretu? Hizkuntza hautua negoziatu gabe nola jarraitu gurean natural?
Eta nola jarri solaskideak “dantzan” hizkuntzen gaien inguruan hitz egiteko?
Kaixo lagun:
Egoera batzuetan, ziurrenik, ezin izango dugu. Hitz egitea ez dago gure baitan bakarrik, solasa da, biren artekoa gutxienez; beraz, besteak ez gaituela baldintzatuko pentsatzea, iruzurra litzateke. Egoera bakoitzean bakoitzak nahi duena egiten ikas genezake, hori bai.
Harreman berrietan gakoa izango da hasierako momentua; harremanaren arau ez esplizituak proposatzeko momentua da, gogoa erakusteko momentua. Hor eutsi behar diogu, nahi dugunaren alde egin. Hori da kostatzen zaigun momentuetako bat. Gehiengoak urteetan izan dugun portaera hizkuntza hegemonikoaren aldekoa izan denean, bestelako harreman eredu bat nahi izatean eta gure erabakia dela jakitean, gure baitako aurreiritziak gainera etortzen zaizkigu eta estutu egiten gara.
Erabakia hartu behar dugu; aurretik hartuta badugu, hobeto. Zer nahi dugu, zer nolako harremana izan nahi dugu parean dugun pertsonarekin?
Euskaraldian hainbat harreman aldatu ditugu eta aldaketak kontziente egiten saiatzea lagungarria izan daiteke. Aldaketetan zerk lagundu digun identifikatu, nola egin ditugun identifikatu eta, beharbada, gure egiteko moduak ikusiko ditugu.
Nola boteretu? Jaso izandako arrakasten zerrenda. Jaso deseroso sentitu eta aurrera begira erosoago bizi izandako harremanak; ekarri gogora lorpenak eta lorpenak izan bitartean izan dugun bilakaera emozionala. Denbora tarteen kontrola izateak ere lagunduko digu harreman modu berrietan arreta jartzen, indarra bilatzen eta eusten. Inertzia zaharrak apurtzeko eta berriak eraikitzeko denbora behar dugu, bakoitzak berea eroso sentitu artean. Egindako aldaketek zenbat denbora eskatu diguten jasotzeak ere perspektiba errealistagoak egiten lagundu eta pazientziaren zakua elikatuko ditu.
Izan presente gure erabakiari erantzuteaz ari garela; beharbada ez da bestearen gogoa, beharbada harritu egingo da, beharbada zaila egiten zaio… Gure solaskideari harreman hizkuntza aldatzera goazela kontura dadin eta onar dezan denbora ematen ikasteak gure portaerari hauspoa emango dio, indarra emango digu.
Pentsamenduak ere lagun dezake: “hara, honi ere arraroa egiten zaio” pentsamenduari “baina gero ohitzen dira” gehitu diezaiokegu; “hau deseroso dago” pentsamenduari “denbora emango diot ohitu dadin” gehitu diezaiokegu.
Behar izanez gero, erantzuna presta dezakegu: “ni ahobizia naiz”. Uste dut asko errazten digula azken hilabeteetan gorpuztu den rolaren definizioak, azalpen sakonagoetan sartu gabe, gure intentzioa erakutsiko du; nor naizen baino, nola jokatzen dudan azaltzen du.
Hizkuntzen gaien inguruan hitz egiteko aukerak anitzak dira, hizkuntzen bueltan asko direlako heldulekuak. Errazena inplikazio pertsonaleko gaietatik hastea da, norberaren ezinetatik, kezketatik edo lorpenetatik. Eta garai honetan, akaso, errazena jendearentzako, freskoena, Euskaraldiari eustea izango da. Hortik tiraka, pertsonez, komunitateaz, rolez, munduko hizkuntzen aniztasunaz eta dauden errealitate anitzaz hitz egin dezakezue, hizkuntzaz eta generoaz (euskaraldian 2/3 emakumezkoa izan da), adinaz (jubilaziotik aurrera ahaleginetarako gogo gutxi edo mezua ez da heldu)…
Zer egin nahi dugun identifikatu, bizitzako beste gai batzuetan aldaketak egin nahi ditugunean nola jokatzen dugun pentsatu eta modu propioak hizkuntzara ekartzen saiatu.
Helburu lorgarriak jarri, gertuen dugun urratsa identifikatu eta ekin. Erronka etengabe berritzean datza bidearen arrakasta.
hitzartzen 2018-12-18
Ez dago iruzkinik | Iruzkindu
Joana
Familia
Galdera
Kaixo, lagunok:
Nire ahizpa kezkatuta dago, bere 16 urteko semeak gazteleraz hitz egiteko jario bizirik ez duelako. Euskara eta ingelesa primeran hitz egiten ditu. Gaztelera ere dena ulertzen du eta hitz egiteko gai ere bada, nahiz eta hanka sartzeren bat edo beste egin hitz egiterakoan. Hausnarketa edo gomendiorik partekatzeko?
ANIMO!
Kaixo, Joana:
Normala da gure seme-alaben hizkuntza ezagutzak kezka sortzea. Kontuan hartu behar dugu pertsona batek dakizkien hizkuntza guztiak ez dituela modu berean menperatuko. Beti egongo da baten bat erosoago egiten zaiona, hainbat arrazoirengatik: bere lehen hizkuntza delako, bere bizitzan gehien erabiltzen duena delako eta abar. Hortaz, ez gaitu harritu behar 16 urterekin (eta baita helduagotan ere) hizkuntza batean erosoago aritzea, jario biziagoa izatea hizkuntza horretan besteetan baino. Era berean, hizkuntzen jabetzeak erabilerarekin lotura zuzena du. Beraz, zure ahizparen semeari dagokionez, gerta daiteke orain gaztelaniaz jario bizirik ez izatea, bere testuinguruan batez ere euskara erabiltzen duelako, baina beharra sortzen bazaio, bizitzak gaztelania gehiago erabili behar duen testuinguru batera eramaten badu, ziur gaude ikasiko duela, beharra motibazio iturri handia delako eta berak hizkuntza bere baitan duelako, ez da hutsetik hasiko hizkuntza hori menderatzen. Garrantzitsua da kontuan hartzea 16 urterekin ez dela hizkuntzen jabekuntza amaitzen, bizitza osora zabaltzen dela eta gure beharren araberakoa ere badela. Gaztelania hobetzeko erraztasun handiak dauzkagu, gaztelaniaren presentzia soziala oso handia baita.
Joana, zure ahizparekin hausnarketa honen inguruko zerbait gehiago nahi baduzu, irakurgai hau gomendatzen dizugu: David Anaut-en Argiak eta itzalak euskararen lurraldean euskararen etxean, gazi-gozo (8. Atalean jorratzen da gai hau). Bertan Leitzako kasua aztertzen bada ere, artikuluan esaten den bezala, zure ahizparen kezka arnasgune diren hainbat herritako gurasoen artean agertu izan baita. Hausnarketarako baliagarria izango zaizuelakoan gaude.
hitzartzen 2018-11-28
Ez dago iruzkinik | Iruzkindu